Wat er mist in het politieke gesprek

Onlangs hoorde ik Frans Timmermans bij Nieuwsuur vertellen waarom hij het een goed plan vindt om het minimumloon naar €18,- te verhogen. Wanneer dat precies moet gebeuren, was overigens nog niet duidelijk. Mijn eerste reactie was negatief: dit zou er alleen maar voor zorgen dat medewerkers meer kosten en dat de prijzen omhoog gaan. Ik dwong mezelf echter verder te kijken dan mijn neus lang is, en wat ik ontdekte verraste me.

Wat er eigenlijk gebeurt

Het verhogen van het minimumloon heeft inderdaad het effect dat medewerkers meer geld kosten, wat geen verrassing mag heten. Daarnaast ontstaat er ook een soort golfeffect: mensen die net boven het minimumloon verdienen, willen en krijgen dan vaak ook een verhoging om het verschil in loon enigszins te behouden. Dit effect zet door totdat je de medewerkers bereikt die pakweg anderhalf tot twee keer het minimumloon verdienen. Vooral sectoren waar veel minimumloners werken, horeca, retail, zorg, krijgen dus te maken met flinke kostenverhogingen.

De opties voor bedrijven

Een bedrijf heeft in zo’n geval een aantal opties, waarvan de twee meest voor de hand liggende zijn:

Optie 1: De prijzen verhogen
De extra kosten worden direct doorbelast naar de consument. Iedereen betaalt dan wat meer (ook de mensen met een minimumloon), maar uiteindelijk gaan de minst verdienende mensen er alsnog in koopkracht op vooruit. Naarmate je meer verdient, valt dit voordeel steeds meer weg. In sommige gevallen gaan mensen zelfs in koopkracht achteruit. De aanname is dat dit alleen gebeurt bij mensen die ‘genoeg’ verdienen en die er dus maar beperkt iets van zullen merken.

Optie 2: De kosten absorberen
Op korte termijn klinkt dit het gunstigst: prijzen blijven hetzelfde, maar iedereen verdient meer. Op de lange termijn betekent dit natuurlijk wel wat. Winst wordt vaak gezien als iets ‘vies’, maar uiteindelijk is die winst essentieel om wat geld over te houden voor slechtere tijden. Als die buffer wegvalt, zullen op termijn meer bedrijven omvallen. Dat betekent minder werkgelegenheid en uiteindelijk minder geld voor iedereen.

Waarom ik nu anders denk

Lang verhaal kort: welke van deze twee opties het ook wordt, ik ben na wat denkwerk niet meer zo negatief over dit idee. Sterker nog, ik kan me er steeds meer in vinden.

Maar hier komt het: precies dát gesprek mis ik in de politiek. Een genuanceerd verhaal waarin alle voors en tegens duidelijk worden uitgelegd, want elk voorstel (hoe goed ook) heeft twee kanten. Juist die beide kanten niet benoemen, door je alleen te focussen op het positieve, werkt uiteindelijk tegen. Mensen gaan de negatieve effecten ook echt merken, en dan lijkt het alsof je dit moedwillig hebt verzwegen. En volgens mij gebeurt dat ook.

Timmermans vertelde bij Nieuwsuur alleen het mooie verhaal. Dat snap ik ook wel, hij wil stemmen winnen. Maar iemand met zijn achtergrond en kennis weet heus wel dat er ook nadelen aan zitten. Door die niet te benoemen, ondermijn je je eigen geloofwaardigheid. Want als mensen straks merken dat hun boodschappen duurder worden of dat hun lokale café dichtgaat, dan voelt het als bedrog. En dat is precies wat het vertrouwen in de politiek kapotmaakt.